Pagina's

vrijdag 16 december 2011

Spiegeltje, spiegeltje...

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand...

Gisteren bekeek ik, net als een aantal collegas (zo ontdek ik via Twitter)  de documentaire van de VPRO De BV IK. Hierin ontmoet je jonge mensen tussen 20 en 30 jaar, sommigen twijfelend en angstig over de hoeveelheid mogelijkheden en informatie die op hun afkomt en het maken van 'dé beste keuze'. Anderen die - schijnbaar - zonder enige aarzeling hun passie volgen, eigen ondernemingen starten en de wereld verovereren als jonge helden.
Ik kijk zowel met bewondering als schrik naar de wereld van deze jonge mensen, en de eisen die zij zichzelf (en/of hun ouders, de maatschappij aan hun) stellen vanuit aannames als: "de wereld ligt aan je voeten, dus als je niet succesvol bent, ligt dat echt aan jezelf". En uitspraken in de trant van: "ik kan niet achterover leunen en tevreden zijn", omdat dat 'de dood is' voor je innoverend vermogen. Ik word er al moe van als ik naar kijk. Maar ik snap heel goed dat het, in de huidige snelle tijd, nog wel eens waar zou kunnen zijn ook.
Interessant gegeven is dat sommige jongeren deze aannames en strategieën die daaruit voortkomen (je talent en passie vinden en volgen, de beste keuze(s) maken, niet stilzitten maar vooruitgaan) als enorm uitdagend ervaren, waar anderen ze als verlammend en stressvol ervaren. De 'ondernemers' in de serie worden positief geprikkeld om in actie te blijven, uitdagingen aan te gaan, CV's op te bouwen waar je U tegen zegt. Ik kijk oprecht met bewondering naar een jongeman, die op zijn 15e jaar al bezig was in de ICT en nu adviseur is op topniveau van bedrijven over de hele wereld. Hij straalt zo'n zelfverzekerdheid en wijsheid uit, ongelofelijk en inspirerend.
Anderen in de uitzending  - en daar kijk ik overigens met evenveel bewondering naar - geven openlijk toe angstig te worden van de hoeveelheid keuzes. Zoals de freelance reporter, die wij volgen in haar gesprekken met anderen en zichzelf (op webcam), vind ik in al haar kwetsbaarheid stevig. Over hoe ze verstrikt raakt in het zoeken naar de juiste (beste) keuzes maken, de hoge eisen die zij zichzelf stelt, en de eigenlijke wens daaronder om meer stil te staan en tevreden te zijn. En de jonge vrouw met het dagboek, kunstenaar, die beschrijft hoe zij zichzelf beschermt tegen Facebook en andere internet-input, door de laptop en mobiel bewust uit te zetten. Omdat haar innerlijk leven niet rijmt met de altijd succesvolle, stralende wereld van haar internetvrienden.
Wat ik mij afvraag is of de angsten, twijfels en ondernemingszin die deze jonge mensen doormaken, ánders zijn dan hoe dat was voor mijn generatie rond die leeftijd, anders dan hoe dat voor mij persoonlijk was? Had ik als twintiger in de jaren 90 ook niet het idee dat er nog 'van alles mogelijk was', en tegelijkertijd de angst over 'maak ik wel de beste keuze'? Of is het nu toch écht anders, in dit tijdperk waarin de wereld met 1 muisklik voor je ogen ligt. Je haast niet kunt ontkomen aan succes-stories op internet en tv, wat er mogelijk is, wat er bereikt is, en wat er nog bereikt kan worden in een wereld "waar niets onmogelijk is, als je er maar voor gáát".
In de serie werd gezegd dat die succes-stories er vroeger ook wel waren, maar "je zag ze niet altijd". En als je iets niet ziet, dan meet je jezelf daar ook niet aan. Dan is het wellicht makkelijker om je eigen koers en maat te houden, i.p.v. die van anderen te volgen. In je eigen spiegelbeeld te kijken in plaats van die van anderen. En dat lijkt me dan wel weer een universeel thema, wat in elke generatie en in elk volwassenwordingsproces van een mens speelt: teruggaan naar je eigen kern en uitvinden 'wie ben ik? en wat wil ik dan eigenlijk?' En dát vervolgens naar buiten brengen, onafhankelijk van welke (positieve of negatieve) reactie van de omgeving je daarmee zult krijgen. Tevreden zijn met wie je bent. Dat dat precies goed is. Of dat nu 'succesvol' is (tov de huidige maatstaven), of niet. Het is 'jij', ten volle uit.
( Je snapt, ik schrijf dit stuk niet alleen voor de twintigers van nu, maar voor iedereen die met dit proces bezig is, mijzelf niet uitgesloten)

Spiegeltje, spiegeltje aan de wand...